Πώς γίνεται η σφοδρή αντιπαλότητα και η μακροχρόνια κόντρα να γεννά… αγάπη και συγχώνευση; Στην περίπτωση των Ιωαννίνων η απάντηση είναι «ναι» όταν πρόκειται μάλιστα για την δημιουργία κάτι «μεγάλου» που γεννήθηκε 50 χρόνια πριν στην ηπειρωτική πρωτεύουσα. Ο Αβέρωφ και ο Αθλητικός Όμιλος Ιωαννίνων ήταν οι αντίπαλοι στην περιοχή με τις διακρίσεις να μην λείπουν, καθώς έπαιρναν μέρος στα πρώτα επίσημα πρωταθλήματα της Β’ Εθνικής. Με την λήξη της περιόδου 1965-66 ο ΑΟΙ κλήθηκε να δώσει αγώνες κατάταξης για την παραμονή του στην κατηγορία, ενώ ο Αβέρωφ υποβιβαζόταν στο τοπικό.

Υπήρχαν ήδη κάποιες «ζυμώσεις» τον προηγούμενο καιρό για συγχώνευση των δύο σωματείων με τους ανθρώπους του ΑΟΙ να «κλωτσούν» αρχικά αλλά τελικά να πείθονται χάρη και στις πρωτοβουλίες του τότε προέδρου της ΕΠΣ Ηπείρου, Ξενοφώντα Κουντούρη. Το αποτέλεσμα δεν ήταν ακριβώς η συγχώνευση, αλλά η… αναδιάρθρωση των κατηγοριών και των σωματείων. Η ΕΠΟ αποφάσισε να μην υποβιβασθεί καμμία ομάδα, έτσι ο Αβέρωφ μετονομάσθηκε σε Α.Ο.Μπιζάνι και ο ΑΟΙ σε «Πανηπειρωτικό Αθλητικό Σύλλογο Γιάννινα».

Με αυτές τις… περιπέτειες ιδρύθηκε ο Γιαννιώτικος σύλλογος, που από την πρώτη του χρονιά έδειξε ότι οι φιλοδοξίες του δεν περιορίζονται στην Ήπειρο, αλλά να κάνει γνωστό το όνομά του στο πανελλήνιο. Άλλωστε και τα χρώματα του νεοσύστατου ΠΑΣ είναι 100% ελληνικά (κυανό-λευκό) και το έμβλημα ο ταύρος (μέσα σε φύλλο βελανιδιάς), που παραπέμπει στην εποχή του βασιλιά Πύρρου, που χρησιμοποιούσε το ζώο στις εκστρατείες του. Η απεικόνιση βρίσκεται σε τετράδραχμο του 3ου π.Χ. αιώνα περικλείοντας την φράση «ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ», που είναι παραφθορά του ονόματος των Ηπειρωτών. Μια άλλη εκδοχή λέει για το «ΑΓΕΙ ΡΩΤΑΝ», δηλ. το να πορεύεται κάποιος ρωτώντας με σκοπό να πετύχει κάτι σπουδαίο.

Η έδρα του ΠΑΣ είναι το Εθνικό Στάδιο Ιωαννίνων «Οι Ζωσιμάδες» και φιλοξενεί περίπου 7.500 θεατές. Υπήρξε και υπάρχει όπλο τεράστιο για την ομάδα που πολλές φορές, σε όλες τις κατηγορίες, κρατήθηκε ανέπαφη. Οι διακρίσεις δεν άργησαν να έρθουν για τον ΠΑΣ, που πρωτοεμφανίστηκε στην Α’ Εθνική το καλοκαίρι του 1974, έχοντας ήδη στις τάξεις του τους 6 ελληνοποιημένους Αργεντινούς (Ρίγκανι*, Γκλάσμαν, Πάστερνακ, Λίσα, Μόντες και Άλβαρες) και τον Γκόμες ντε Φαρία από την άκρη του πάγκου.

Το θέαμα που προσέφερε αυτή η ομάδα την δεκαετία του ’70 έμεινε χαραγμένο στις μνήμες όλων των ποδοσφαιρόφιλων παίρνοντας το προσωνύμιο «Άγιαξ», αφού συνέπιπτε με τις εμφανίσεις των Ολλανδών εκείνα τα χρόνια. Βεβαίως η πορεία του ΠΑΣ δεν ήταν στρωμένη με… ροδοπέταλα, αφού ο πανδαμάτωρ χρόνος κάποια στιγμή θα έφερνε τα σημάδια της παρακμής. Το 1984 χάνει τον αγώνα παραμονής με τον Πανιώνιο γνωρίζοντας έτσι τον πρώτο υποβιβασμό της ιστορίας του έχοντας ήδη προλάβει την προηγούμενη δεκαετία να τερματίσει 3 φορές μέσα στην πρώτη εξάδα. Επανήλθε στην Α’ για τα επόμενα δύο χρόνια (1985-87) κι άλλη μια την περίοδο 1990-91, αλλά τίποτε πλέον δεν ήταν όπως τον πρώτον καιρό. Μάλιστα το 1997 υποβιβάζεται και στην Γ’, από την οποία ανήλθε αμέσως και σε δύο χρονιές ξαναέπαιξε στην μεγάλη κατηγορία (2000-01).

Νέα «σκαμπανεβάσματα» στις κατηγορίες γνώρισε ο σύλλογος για να φθάσουμε στα σημερινά, όπου συμμετέχει (με εξαίρεση μιας περιόδου) από το 2009 αδιαλείπτως στην Α’ Εθνική. Η φετινή συγκυρία φέρνει τον ΠΑΣ στα 50χρονά του να έχει και έναν σημαντικότατο λόγο να το γιορτάσει παραπάνω, αφού σε λίγες ημέρες από τώρα θα δώσει τον πρώτο του ευρωπαϊκό αγώνα! Εκπληκτική η σύμπτωση για μια ομάδα που δεν τα κατάφερε (για μη αγωνιστικούς λόγους) να παίξει στην Ευρώπη ενώ ούτε έχει κατακτήσει κάποιο τρόπαιο, ούτε καν έχει φθάσει σε τελικό κυπέλλου (μέχρι τα ημιτελικά το 2007 και το 2010)!

Ποδοσφαιρικό παράδοξο θα πείτε, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι την φανέλλα του ΠΑΣ φόρεσαν ουκ ολίγοι σπουδαίοι Έλληνες και αλλοδαποί παίκτες: Σιόντης, Τσουρλίδας, Γραμμενιάτης, Σεϊταρίδης (Δημήτρης-Γιούρκας), Γκόλας, Μάιπας, Λάππας, Μπονόβας, Παπαχρήστου, Παπαγγέλης, Λιάκος, Λ.Παπαϊωάννου, Σαϊτιώτης, και οι σημερινοί Ντάσιος, Οικονόμου, Μιχαήλ, Τζημόπουλος, Κοροβέσης, Κολοβέτσιος. Από τους αλλοδαπούς (εκτός των προαναφερθέντων Αργεντινών) διακρίθηκαν οι Αλβανοί Μπελλά, Τζούμπα, Στρακόσια, Λίλα, ο Ακτελεφαντινός Μπακαγιόκο, οι Σέρβοι Κοκότοβιτς, Μουφ, Μιλόγεβιτς, Ίλιτς, ο Βραζιλιάνος Λουσιάνο και οι Αργεντινοί Ντε Βινσέντι, Τσάβες.

Είναι ο σύλλογος που γνωρίζει την καθολική υπεροχή (και αναγνώριση) στην περιφέρειά του, καθώς κανένας άλλος από τον Ήπειρο δεν έχει αγωνιστεί στην Α’ Εθνική. Κύριο «ζωοδότης» του ο πιστός κόσμος του, από τους λίγους στην Ελλάδα που τον ακολουθεί παντού… *Ο Εδουάρδος «Ρίγκανι» Κοντογεωργάκης έχει ελληνική καταγωγή από τον παππού του. Ο ΠΑΣ Γιάννινα με αριθμούς

Στα σύνολα της Α' Εθνικής συμπεριλαμβάνονται και 6 αγώνες πλέυ-οφφ.

Ο Εδουάρδος Κοντογιωργάκης είναι πρώτος σε συμμετοχές (317) και τέρματα (91) στην ιστορία του συλλόγου. Συνολικά 75 προπονητές έχουν καθήσει στον πάγκο από τους οποίους οι 19 είναι αλλοδαποί (ο Νίκος Αναστόπουλος έχει αναλάβει 6 φορές!). Ο τωρινός προπονητής, Γιάννης Πετράκης είναι μάλιστα ο μακροβιότερος με 2,5 ήδη χρόνια θητείας (από τις 28/1/2014). Πρώτος πρόεδρος του ΠΑΣ ήταν ο Περικλής Γιαννής και σήμερα ο Γιώργος Χριστοβασίλης που διανύει την 9η του χρονιά από τους συνολικά 24 «ισχυρούς άνδρες».